Natuurkracht wordt ondersteund door samenwerkingspartners en lokale ambassadeurs. Zij maken zich sterk voor natuurlijke oplossingen tegen wateroverlast en de gevolgen van klimaatverandering. Wie zijn deze Natuurkracht ambassadeurs en wat vinden ze belangrijk? In deze rubriek stellen we ze aan je voor.
Teo Wams – Directeur Natuurbeheer Natuurmonumenten
We spraken met ambassadeur Teo Wams, hij is sinds 2004 directeur natuurbeheer bij Natuurmonumenten. Hij studeerde biologie in Groningen. Na zijn studie werkte hij onder meer bij Milieudefensie en maakte daarna de overstap naar Natuurmonumenten. Teo is verantwoordelijk voor het beleid met betrekking tot de zorg voor de natuurgebieden en cultuurhistorische elementen van Natuurmonumenten. Daartoe behoren ook de vaak monumentale gebouwen die Natuurmonumenten bezit. Daarnaast houdt hij zich intensief bezig met het vrijwilligersbeleid en de internationale samenwerking van Natuurmonumenten.
Hoe kijk jij naar het project Natuurkracht vanuit een landelijk perspectief?
Van oudsher zien we het water in Nederland als onze tegenstander. Jarenlang bouwden we dijken, stuwen, dammen, schuiven en pompen om het land droog te houden. Als gevolg van klimaatverandering hebben we nu steeds vaker te maken met langere periodes van droogte gevolgd door extreme regenval. De zeespiegel stijgt en het gedrag van rivieren verandert. De kunstmatige oplossingen uit het verleden helpen ons nu niet meer. Het wordt steeds duidelijker dat we de natuurkrachten niet moeten onderdrukken, maar deze juist in ons voordeel moeten aanwenden. We moeten met de natuur meebewegen om ons land, ook op de lange termijn, leefbaar te houden.
Wat is jou bijgebleven van de overstromingen in Zuid-Limburg, 2 jaar geleden?
Direct na de overstromingen ben ik zelf naar het rampgebied gegaan om te helpen met troep opruimen. De ravage was enorm, het afval hing tot in de bomen. De kracht van het water maakte veel indruk op mij. Wat mij ook trof was het grote aantal vrijwilligers dat uit het hele land naar het gebied kwam om te helpen met opruimen. Een grote blijk van solidariteit.
De impact op de bewoners in het gebied was groot, de overstromingen staan nog altijd scherp op hun netvlies. 2 maanden geleden waren we met onze ledenraad op excursie In het Geuldal. Een dame uit Valkenburg, die daar een hotel runt, vertelde hoeveel indruk de overstroming op haar maakte en hoe onveilig zij zich voelde. Zij trok daarbij de vergelijking met de aardbevingen in Groningen. Voor haar waren de overstromingen een signaal dat wij ons als mens anders moeten verhouden tot de krachten van de natuur. We moeten de natuur zien als bondgenoot, om echt fundamentele oplossingen te vinden, zodat dit nooit meer voorkomt.
Hoe kan de natuur helpen om overstromingen tegen te gaan?
Tijdens mijn bezoek aan het overstromingsgebied in Zuid- Limburg liet een boswachter me een plek zien waar het water op enkele tientallen centimeters na over de dijk heen was gegaan. Dat was te danken aan het project Grensmaas, dat op het moment van de overstromingen voor 98% klaar was. Zonder die klimaatbuffer waren de gevolgen van de overstromingen nog veel groter geweest. De Grensmaas toont aan hoe effectief natuurlijke oplossingen zijn.
Een ander goed voorbeeld van een klimaatbuffer zijn de Onlanden bij Groningen. Groningen heeft ooit onder water gestaan, het Groninger Museum liep vol omdat het regenwater niet weg kon. Dit was op te lossen door het gemaal te versterken, het water naar de Waddenzee te pompen en alle dijken langs alle watergangen te verhogen. Een zeer kostbare oplossing. In plaats van daarvan is gekozen voor een natuurlijke oplossing. Het gebied is ingericht als plek om water op te vangen. Er is op die plek nu een prachtig natuurgebied ontstaan. De Groninger heeft er een plek bij om te recreëren, de biodiversiteit neemt toe én we zijn veel voordeliger uit.
Hoe kunnen we voorkomen dat het Geul- en Gulpdal opnieuw overstroomt?
Recent ging het bijna weer mis. Na een lange droge periode in het voorjaar regende het eind mei hevig in Zuid-Limburg en stonden de straten in Valkenburg weer blank. Door verdroging kon het water niet in de grond trekken. Over Akkers en graslanden stroomt het water heel snel weg naar de rivier. Wat je wilt is het water vertragen, door het langer in het gebied vast te houden, zodat het geleidelijk aankomt bij de rivier. Om dat te bereiken richten we het landschap natuurlijk in met bomen, struiken, heggen en ondiepe beekjes. Daarnaast hebben we vele kilometers drainagebuis verwijderd zodat het water minder snel wegstroomt. Met deze aanpassingen ontstaat er een sponsachtig landschap dat het water opzuigt.
Wat hoop je dat Natuurkracht kan bereiken de komende jaren?
Ik hoop dat wij met Natuurkracht een maatschappelijk gesprek op gang brengen over hoe wij het Geul- en Gulpdal duurzaam inrichten voor de toekomst. Wij zijn samen verantwoordelijk voor dit landschap: natuurorganisaties, bewoners, en overheden zoals waterschap, provincie en gemeenten. Het is geweldig dat dit project er is dankzij de steun van de Nationale Postcodeloterij en we elk vanuit onze eigen kracht samenwerken aan de toekomst van dit prachtige landschap. Als we de natuur zien als bondgenoot kunnen we hier echt wat teweeg brengen!
Foto: Norbert Waarboer