Natuurlijk bos vangt bovengronds en ondergronds veel water op. Ook biedt het weerstand aan stromend water. Het kan ontwikkeld worden op voormalige akkers en voormalige (productie)-graslanden. Ook vanuit productiebos kan omvorming naar een natuurlijk(er) bos plaatsvinden.
Waarom werkt natuurlijk bos goed?
Natuurlijk bos heeft verschillende etages (boomlaag, struiklaag, kruidlaag). Dit type bos is kampioen in het opnemen en vertragen van regenwater. Eerst vangen de verschillende etages van het bladerdek regendruppels op (althans in het zomerseizoen). Ook mossen op de takken en de stam absorberen regenwater. Eenmaal op de grond zorgt ook de humus voor absorptie. Daarna trekt het water verder de bodem in. Een gezonde bosbodem is tot op grote diepte poreus. Door de rijkdom aan bodemdieren en plantenwortels zijn er namelijk veel holtes, gangetjes en kieren waarin het water kan binnendringen. Dit is sponswerking in optima forma. Zo wordt tevens een watervoorraad opgebouwd voor droge tijden.
In een overstromingsvlakte of op een helling waar water afstroomt, zorgen bomen en struiken met hun stammen en vele vertakkingen voor weerstand. Dit vertraagt het stromende water.
Natuurlijk bos versus productiebos
In een natuurlijk bos staan allerlei soorten bomen en struiken schots en scheef door elkaar: jonge en oude exemplaren, rechte en kromme, recht staande, scheefstaande of liggende, en levende, kwijnende of dode exemplaren. Het is een vormenrijk en soortenrijk ecosysteem, waarin water op allerlei manieren bovengronds en ondergronds wordt opgevangen en vertraagd.
In een houtproductiebos (pur sang) staan bomen keurig op een rij, op gelijke afstand van elkaar en hebben de bomen dezelfde leeftijd. Struiken en lage takken ontbreken vaak. De mogelijkheid om water op te vangen en te vertragen is hierdoor kleiner.
Een multifunctioneel bos is een tussenvorm, waarbij de bosbeheerder natuurlijkheid én productie zo goed mogelijk combineert.
Voedselbos
Een voedselbos is een productiebos, al gaat hier niet om houtproductie maar productie van eetbare noten, bessen, vruchten, paddenstoelen etc. Door zijn structuur (gelaagdheid) en waterhuishouding, draagt het voedselbos meer bij aan het opnemen en vertragen van regenwater dan een eentonig houtproductiebos
Bosaanplant versus spontane bosontwikkeling
Natuurlijk bos ontstaat spontaan. Maar de ontwikkeling kost tientallen tot honderden jaren. Op een voormalige akker gaat de spontane bosontwikkeling sneller dan op een voormalig grasland. Bomen en struiken kiemen op een kale akker namelijk makkelijker dan in een gesloten grasmat. Door zelf bos aan te planten gaat de ontwikkeling nóg wat sneller, dat wil zeggen: in de beginfase. Maar uiteindelijk is een aangeplant bos ook pas na vele tientallen tot honderden jaren volgroeid. Bij een aangeplant bos wordt de keuze van de boom- en struiksoorten bewust gemaakt. Bij spontane bosontwikkeling is het afwachten wat er komt, maar wát er komt is wel geselecteerd en vanaf het begin gehard door de natuur; bomen staan ook niet in keurige rijtjes.
N.B.
Door de langzame ontwikkeling van het bos, is het belangrijk om erg zuinig te zijn op bestaand bos.